ความรู้สึก "ไม่ได้ดังใจ" นั้นเกิดได้บ่อยมาก

ความรู้สึก "ไม่ได้ดังใจ" นั้นเกิดได้บ่อยมาก ความทุกข์ที่เกิดจากเหตุ คือ ความไม่ได้ดังใจ จึงเกิดขึ้นบ่อยมากเช่นเดียวกัน เพราะเมื่อมีเหตุเกิดขึ้นแล้ว ผลก็ต้องเกิดขึ้นด้วยเป็นธรรมดา ขอให้ดูผลที่เกิดติดตามความรู้สึกไม่ได้ดังใจมาว่าเป็นผลดี คือ ให้ความสบายใจ หรือเป็นผลไม่ดี คือ ให้ความไม่สบายใจ ทุกคนจะต้องมีคำตอบที่ตรงกันทั้งหมด ว่าผลที่เกิดติดตามความไม่ได้ดังใจเป็นผลไม่ดี ให้ความไม่สบายใจ

เมื่อรู้ผลเช่นนี้แล้ว ผู้เชื่อในกรรมและผลของกรรม ว่ากรรมดี ให้ผลดี กรรมไม่ดีให้ผลไม่ดี ก็จะเข้าใจได้ว่าความรู้สึกไม่ได้ดังใจ เป็นกรรมไม่ดี ไม่ใช่กรรมดี เมื่อเข้าใจถูกต้องเช่นนี้แล้ว ก็คงจะเข้าใจต่อไปด้วยว่าไม่ควรจะปล่อยให้ความรู้สึกไม่ได้ดังใจมีอยู่ในตน เพราะจะเป็นการกระทำกรรมไม่ดีอย่างหนึ่งของตน

เริ่มด้วยเป็นการกระทำทางใจแล้ว ก็สืบต่อเป็นการกระทำทางกาย ทางวาจา เพราะเมื่อความรู้สึกไม่ได้ดังใจเกิดขึ้นเมื่อใดแล้ว ย่อมยากที่จะบังคับไม่ให้เกิดความรู้สึกนั้นแสดงออกเป็นการกระทำทางกายทาง วาจาบ้าง หรือทั้งทางกายและทางวาจาทีเดียวเพราะใจเป็นใหญ่ใจเป็นประธาน ทุกสิ่งสำเร็จ ด้วยใจ คือ ทุกสิ่งเป็นไปตามอำนาจความดีชั่วของใจ ใจคิดดีแล้วจะพูดจะทำก็ดีไปหมด ให้ความ สุขไปหมด ทั้งแก่ตนเองและแก่ผู้อื่น ใจคิดไม่ดีแล้วจะพูดจะทำก็ไม่ดีไปหมด ให้ทุกข์เดือดร้อนไปหมดทั้งแก่ตนเองและแก่ผู้อื่น...

ทุกครั้งเมื่อเกิดความรู้สึก ไม่ได้ดังใจขึ้น แม้ปฏิบัติดังแนะนำนี้ คือ ไม่ส่งใจออกไปคิดถึงบุคคลหรือเรื่องราวข้างนอกแต่คิดย้อนเข้าข้างใน ดูให้เห็นสภาพจิตใจตนเอง ก็จะสามารถระงับดับความรู้สึกอันเป็นโทษได้ทุกครั้งไป

จะเกิดความมั่นใจยิ่งขึ้นว่าการปฏิบัติดังกล่าวให้ผลจริง ควรปฏิบัติจริง และจะมีกำลังใจที่จะปฏิบัติ เพราะได้รับผลประจักษ์แก่ตนเองดังกล่าวแล้ว

สมเด็จพระญาณสังวร
การบริหารทางจิตสำหรับผู้ใหญ่
๓๐ มิถุนายน ๒๕๑๗